(5) ชีวะประวัติของอีหม่ามทั้งสี่

04:11:00

1. ชีวะประวัติของอิหม่าม อบูฮะนีฟะฮฺ

อบูฮะนีฟะฮฺมีนามเต็มว่า อันนุอฺมาน อิบนฺ ษาบิต อิบนฺ อัลมัรซะบาน ซึ่งตระกูลของท่านมีเชื้อสายมาจากชาวเปอร์เซีย ตามพจนานุกรมภาษาอาหรับคำว่า อัล มัรซะบาน ไม่ใช่ภาษาอาหรับ แต่เป็นภาษาเปอร์เซีย ซึ่งมีความหมายว่า ผู้นำ

อบูฮะนีฟะฮฺเกิดที่นคร กูฟะฮ์ ประเทศ อิรัก เมื่อปี ฮิจเราะฮ์ศักราช ที่ 80 ตรงกับคริสศักราชที่ 699 นักประวัติศาสตร์บางท่านกล่าวว่าท่านเกิดที่เมืองอัมบาร แต่ส่วนใหญ่กล่าวว่าท่าน เกิดที่นคร กูฟะฮฺ ส่วนบิดาของท่านนั้นมีนามว่า ษาบิต อิบนุ ซุตอ

การประกอบอาชีพ

ประวัติศาสตร์บันทึกไว้ว่าบิดาของท่านอบูฮะนีฟะฮฺเป็นพ่อค้า เนื่องจากบิดาของท่านประกอบอาชีพค้าขาย อาชีพนี้จึงตกทอดมาถึงลูกหลาน ท่านอบูฮะนีฟะฮฺได้สานต่ออาชีพนี้จากบิดาของท่านเอง โดยบิดาของท่านมีร้านค้าขายผ้าเป็นของตนเองตั้งอยู่ที่เมืองกูฟะฮ์ ท่านเป็นพ่อค้าที่มีความซื่อสัตย์สุจริต ตรงไปตรงมา ท่านประกอบอาชีพอย่างซื่อสัตย์ไม่เอารัดเอาเปรียบลูกค้า หากสินค้าที่ท่านจะขายมีตำหนิ ท่านก็บอกให้ลูกค้าท่านทราบทุกครั้ง ด้วยความซื่อสัตย์สุจริต อบูฮะนีฟะฮฺได้รับการยกย่องและเชื่อถือจากบรรดาประชาชนทั่วไปและบรรดานักธุรกิจต่าง ๆในยุคของท่านเป็นอย่างมาก

การศึกษา

อบูฮะนีฟะฮฺเป็นผู้ที่เฉลียวฉลาด มีความสามารถสูงที่จะศึกษาเกี่ยวกับความรู้ในด้านศาสนา ท่านได้มุ่งมั่นในการศึกษาตามความปรารถนาของท่าน แต่ในช่วงแรกๆ ท่านได้ทุ่มเทเวลาในการค้าขายอย่างเดียวโดยไม่ได้มุ่งมั่นอย่างเต็มที่กับการศึกษา ด้วยความโปรดปรานของอัลลอฮฺ ท่านอบูฮะนีฟะฮฺได้หันหน้ามาศึกษาวิชาเกี่ยวกับศาสนา ท่านได้ศึกษาวิชาต่างๆ เช่น นะฮู(หลักภาษาอาหรับ) นิติศาสตร์อิสลาม ที่รู้จักกันทั่วไปว่าวิชาฟิกฮฺ

ในการแสดงความคิดเห็นท่านอบูฮะนีฟะฮฺจะใช้เหตุผลเป็นหลัก ท่านได้ศึกษาวิชาฟิกฮฺจนท่านมีความชำนาญและเชี่ยวชาญในด้านนี้มาก ท่านชอบศึกษาค้นคว้าและแสวงหาวิชาความรู้ ท่านมักจะแสดงทัศนะของท่านเองประกอบการศึกษา ด้วยเหตุนี้ท่านจึงเป็นที่ยอมรับของสังคมและเป็นที่เลื่องลือในคุณวุฒิด้านนี้จนถึงทุกวันนี้

ครูบาอาจารย์

อบูฮะนีฟะฮฺ มีฐานะเป็นตาบีอีนคนหนึ่งที่มีโอกาสร่วมสมัยกับเศาะหาบะฮฺบางคน เมื่อท่านเกิดมามีเศาะฮาบะฮฺ ที่ยังมีชีวิตอยู่ 4 ท่าน ตามที่นักประวัติศาสตร์ได้บึกทึกไว้ คือ อนัส อิบนฺ มาลิก อับดุลลอฮ อิบนฺ อบีเอาฟ์ ไซดฺ อิบนฺ สะอัด แต่ท่านอะบูฮะนีฟะฮฺ มิได้มีโอกาสศึกษากับเศาะฮาบะฮฺทั้ง 4 โดยตรงเนื่องจากเศาะฮาบะฮฺทั้งสีได้เสียชีวิตตั้งแต่อบูฮะนีฟะฮฺยังเยาว์ ถึงแม้อบูฮะนีฟะฮไม่ได้ศึกษาโดยตรงจากบรรดาเศาะฮาบะฮฺเหล่านั้นแต่ได้ศึกษามาจากอาจารย์ที่ศึกษามาจากเศาะฮาบะฮทั้ง 4 ดังที่อบูฮะนีฟะฮฺได้กล่าวยื่นยันด้วยตนเอง กล่าวคือ ประวัติศาสตร์ได้บันทึกไว้ว่า ท่านอบูฮะนีฟะฮฺได้เข้าเฝ้าญะอฟัรอัลมันซูรและอิซา อิบนฺ มูซาได้เข้าเฝ้าอยู่ที่นั้นด้วย และท่าน ได้ทูลคอลีฟะฮฺว่า อบูฮะนีฟะฮฺท่านนี้เป็นผู้ทรงความรู้ยิ่งในโลกปัจจุบัน คอลีฟะฮฺก็ได้ถามว่า โอ้นุอฺมาน ท่านได้รับความรู้มาจากที่ใด ? ท่านอบูฮะนีฟะฮฺทูลว่า ? จากพรรคพวกของอุมัรซึ่งได้รับความรู้จาก อุมัร เเละ พรรคพวกของอะลีย์ที่ได้รับความรู้จากพรรกพวกของ อะลี และจากพรรคพวกของอับดุลลอฮฺ อิบนฺ อับบาส ที่ได้รับความรู้จาก อับดุลลอฮฺ อิบนุอับบาส คอลีฟะฮฺอัลมันซูร จึงกล่าวด้วยความประหลาดใจว่า ? ท่านได้สร้างความไว้เนื้อเชื่อใจให้แก่ตัวท่านเองแล้ว ?

นอกจากที่กล่าวมาแล้ว ท่านอบูฮะนีฟะฮฺยังมีครูบาอาจารย์อีกหลายท่าน เช่น ฮัมมาด อิบนฺ อบีสุไลมาน , ไซดฺ อิบนฺ อะลีย์ ซัยนุลอาบีดีน , ญะอฟัร อัศศอดิก และอื่นๆ

อบูฮะนีฟะฮฺได้ศึกษากฎหมายอิสลามและอัลหะดีษจาก ฮัมมาด อิบนฺ อบีสุไลมาน ท่านได้ใช้เวลาในการศึกษากับอาจารย์ท่านผู้นี้นานกว่าครูบาอาจารย์ท่านอื่นๆคือท่าน ศึกษาอยู่ตั้งแต่ท่านมีอายุ 22 ปี จนถึงท่านมีอายุ 40 ปี และท่านจึงได้ทำการถ่ายทอดวิชาความรู้ที่ท่านได้รับมาด้วยวิธีการสอนอยู่ในมัสยิดแห่งหนึ่งในนครกูฟะฮฺเป็นประจำ

สานุศิษย์

อิหม่ามอบูฮะนีฟะฮฺเป็นผู้ที่มีความรู้ความเชี่ยวชาญและมีความสามารถในวิชาการแขนงต่างๆ ดังนั้นอบูฮะนีฟะฮฺจึงมีสานุศิษย์ที่สำคัญและมีชื่อเสียงเป็นที่รู้จักกันในบรรดาวงการวิชาการหลายท่านเช่น

1. อิบรอฮีม อิบนฺ อิบรอฮีม อัลอันซอรี อัลกูฟี

2. อบูอับดุลลอฮฺ มุฮัมมัด อิบนฺ อัลฮะซัน อัซชัยบานีย์

3. ซัฟร์ อิบนฺ อัลฮะซีล

4. ฮะซัน อิบนฺซัยยาด อัลลุลุอัย อัลกูฟีย์

การทรมานท่านอิหม่าม

อิหม่ามอบูฮะนีฟะฮฺดำรงชีวิตอยู่ใน 2 ยุค สมัยของราชวงค์อัลอุมะวีย์ และสมัยของ ราชวงค์อัลอับบาซีย์ เมื่อยะซีด อิบนฺ อุมัรในสมัยของราชวงค์อัลอุมะวีย์ขึ้นปกครองอิรัก ท่านได้เสนอให้อบูฮะนีฟะฮฺทำหน้าที่เป็นผู้พิพากษาแห่งนครกูฟะฮฺ แต่ท่านอบูฮะนีฟะฮฺปฏิเสธที่จะรับข้อเสนอดังกล่าว อันเนื่องมาจากท่านไม่พอใจต่อการปกครองของราชวงค์นี้ ผลการปฏิเสธดังกล่าวทำให้ยะซีดได้สั่งให้ลงโทษท่านโดยการทรมานท่านอิหม่ามด้วยการเฆี่ยนตีด้วยแซ่วันละ 10 ครั้ง จนครบ 110 ครั้ง ถึงแม้ว่าท่านอิหม่ามอบูฮะนีฟะฮฺถูกเฆี่ยนตีท่านก็ยังปฏิเสธที่จะรับตำแหน่งดังกล่าวที่คอลีฟะฮฺได้เสนอให้ท่าน จนกระทั่งในเวลาต่อมายะซีดก็ให้ปล่อยตัวท่านให้เป็นอิสระ หลังจากนั้นไม่นานนักยะซีดมีปรารถนาให้ท่านดำรงตำแหน่งใดตำแหน่งหนึ่งในสำนักหรือในการปกครองของตนให้ได้ จึงเสนอให้ท่านรับตำแหน่งเป็นผู้ดูแลรับผิดชอบกองทุนทรัพย์สิน แต่อบูนีฟะฮฺก็ปฏิเสธอีก และท่านเห็นว่าหากท่านดำรงชีวิตอยู่ในอิรักต่อไป ท่านคงไม่มีความปลอดภัย ท่านก็เลยตัดสินใจอพยพไปสู่นครมักกะฮฺ เพื่อทำการสอนที่นั้น วิชาที่ท่านสอนก็คือวิชาหะดีษและวิชาฟิกฮฺ โดยท่านได้ใช้เวลาในการเผยแผ่วิชาความรู้ที่นั้นเป็นเวลา 6 ปี ด้วยกัน

เมื่อเกิดการเปลี่ยนแปลงการปกครองในอิรัก อำนาจการปกครองได้เปลี่ยนจากราชวงค์อัลอุมะวีย์เป็นราชวงค์อัลอับบาซีย์ คอลีฟะฮฺองค์ใหม่ที่ขึ้นครองอำนาจคือ อบูญะฟัร อัลมันซูร คอลีฟะฮฺอบูยะฟัร ก็พยายามให้ท่านระบายความรู้สึกต่างๆ อบูฮะนีฟะฮฺ ก็ได้แสดงความรู้สึกและความคิดเห็นของท่านในการปกครองของคอลีฟะฮฺองค์นี้โดยท่านได้วิพากษ์วิจารณ์งานบริหารด้านต่างๆ การแสดงความเห็นอย่างตรงไปตรงมาของอบูฮะนีฟะฮฺ สร้างความไม่พอใจแก่คอลีฟะฮฺอบูญะฟัรเป็นอย่างมาก ในที่สุดคอลีฟะฮฺอบูญะฟัรก็ได้ใช้วิธีเดียวกันกับคอลีฟะฮฺในราชวงค์ก่อน โดยได้นําตัวอิหม่ามอบูฮะนีฟะฮฺจากนครกูฟะฮฺไปยังนครแบกแดดแล้วเสนอตำแหน่งผู้พิพากษาให้แต่ท่านปฏิเสธ ด้วยเหตุดัวกล่าว คอลีฟะฮฺอบูญะฟัรทรงสั่งให้ลงโทษอบูฮะนีฟะฮฺด้วยการคุมขังท่านไว้โดยไม่มีกำหนดจนกระทั้งสิ้นชีพ

อบูฮะนีฟะฮฺเป็นอุลามาอฺที่ปฏิบัติภักดี ( อิบาดะฮฺ ) อย่างเคร่งครัด

อบูฮะนีฟะฮฺเป็นอุลามาอฺที่ปฏิบัติภักดี ( อิบาดะฮฺ ) อย่างเคร่งครัด และเลือกปฏิบัติในสิ่งที่มีหลักฐานที่ชัดเจน ถึงแม้ว่าอิบาดะฮฺบางประเภทนั้นคนส่วนใหญ่ไม่ปฏิบัติก็ตาม เนื่องด้วยความเกรงกลัวต่อผู้นำในยุคนั้นจะลงโทษด้วยการทรมาน แต่อบูฮะนีฟะฮฺกลับปฏิบัติโดยไม่เกรงกลัวต่ออำนาจใดๆทั้งสิ้น ท่านใช้เวลากลางคืนในการละหมาดตะฮัจญูด และอ่านอัลกุรอานและท่านจะหลับนอนเพียงเล็กน้อย ประวัติศาสตร์ได้บันทึกไว้ว่าอิหม่ามอบูฮะนีฟะฮฺละหมาดซุบฮฺด้วยน้ำละหมาดอิซาอฺโดยที่ท่านไม่จำเป็นที่จะต้องอาบน้ำละหมาดอีกครั้ง นั้นแสดงให้รู้ว่าอบูฮะนีฟะฮฺไม่ได้นอนโดยท่านใช้เวลาทั้งคืนในการทำอีบาดะฮฺต่ออัลลอฮฺ ซุบหานาฮูวาตาอาลา

อิหม่ามอบูฮะนีฟะฮฺเสียชีวิต

ความตายเป็นสิ่งที่ทุกชีวิตจะต้องเผชิญเมื่อถึงเวลาที่อัลลอฮฺได้กำหนดไว้ก็ต้องกลับไปสู่อัลลอฮฺ ( ซ . บ. )

อิหม่ามอบูฮะนีฟะฮฺเสียชีวิต เมื่อปี ฮ . ศ . 150 ท่านมีอายุ 70 ปี ผู้ที่ทำหน้าที่อาบน้ำญานาซะฮฺของท่านคือ ฮะซัน อิบนฺ อัมมาเราะฮฺและศพของท่านได้รับการฝังที่สุสาน อัลคอยซะรอนซึ่งตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกของนครแบกแดกประเทศอิรัก

2 .ชีวะประวัติของอิหม่ามมาลิก

อิหม่ามมาลิกมีนามเต็มว่าอบูอับดุลลอฮฺ มาลิก อิบนฺ อนัส อิบนฺ อบีอามิร อัลอัสบาฮีย์ ท่านเกิดที่นครมาดีนะฮฺแต่ประวัติศาสตร์ไม่ได้ระบุวันเดือนปีสถานที่เกิดของอิหม่ามอย่างชัดเจนแต่บางรายงานระบุว่าท่านเกิด ระหว่างปี ฮ . ศ .90/ ค . ศ 708 และ ฮ . ศ . 97/ ค . ศ . 715 ประวัติได้บัทึกไว้หลายรายงายด้วยกันเช่น

อุลมาอฺ บางท่านกล่าวว่า ท่านเกิดที่นครมาดีนะฮฺ ฮ . ศ . 43 บางท่านกล่าวว่าท่านเกิดที่ ซูลมัรวะฮทางเหนือของนครมาดีนะฮฺ

และยังมีการบันทึกอีกว่าท่านเกิดเมื่อ ฮ . ศ .45 แต่บันทึกที่น่ารับได้และอุลามาอฺส่วนใหญ่มีความเห็นตรงกันก็คือ ท่านเกิดเมื่อ ฮ . ศ .43 ณ ซูลมัรวะฮฺทางภาคเหนือของนครมาดีนะฮประเทศซาอุดีอาระเบียปัจจุบัน

การศึกษา

อิหม่ามมาลิกเริ่มการศึกษาด้วยการท่องจำอัลกุรอาน หลังจากนั้นก็เริ่มท่องจำหะดีษของท่านนบี (ซ.ล.) หากเราอ่านประวัติศาสตร์ของบุคคลสำคัญในอิสลามเราได้เห็นว่าเศาะฮาบะฮฺ ตาบีอีนหรืออูลามาอฺที่สำคัญท่านอืนๆ บุคคลเหล่านั้นเริ่มการศึกษาด้วยการท่องจำอัลกุรอานและหะดีษเป็นการเริ่มต้นด้วยสิ่งที่เป็นศิริมงคลและบารอกะฮฺนั้นเอง

ท่านได้ศึกษาวิชาอัลหะดีษและวิชากฎหมายอิสลาม ท่านเป็นผู้ที่ให้ความสำคัญและระมัดระวังในเรื่องของหะดีษเป็นอย่างสูงในการที่จะรับหะดีษท่านจะ พิจารณาอย่างละเอียดทองแท้ทั้งในด้านตัวบทหะดีษและผู้รายงานหะดีษนั้นๆ

ครูบาอาจารย์

อิหม่าม นะวะวีย์ได้บันทึกไว้ในหนังสือ ตะหซีนุลอัสมาอ์วัลอัลกอบ ว่า อิหม่ามมาลิกได้ศึกษากับคณาจารย์รวมทั้งสิ้น 900 ท่านในจำนวนนี้เป็นบุคคลที่อยู่ในสมัยตาบิอิน 300 ท่าน และเป็นตาบีอีตตาบีอีน 600 ท่าน อาจารย์ที่อิหม่ามมาลิกได้ศึกษาอยู่กับท่านนานที่สุดคือ อับดุรเราะห์มาน อิบนฺ หุรมุก อัลอะอฺรอจซึ่งอิหม่ามาลิกใช้เวลาในการศึกษานานถึง 7 ปี

สานุศิษย์

อิหม่ามมาลิกได้ใช้ชีวิตที่นครมาดีนะฮฺเป็นเวลานานพอสมควรและได้ทำการสอนหนังสือที่นั้น ดังนั้นคงไม่แปลกที่อิหม่าม มาลิกมีลูกศิษย์เป็นจำนวนมาก เพราะที่มัสยิดและสุสานของของท่านนบี(ซ.ล.) ตั้งอยู่ที่นครมาดีนะฮฺแห่งนี้ บรรดาผู้ที่มาประกอบพิธีฮัจญ์ อุมเราะห์และเยี่ยมเยียนสถานที่สำคัญทางประวัติศาสตร์ เขาเหล่านั้นจะฉวยโอกาสศึกษากับอิหม่ามมาลิก สานุศิษย์คนสำคัญๆของท่านอาทิ อับดุลลอฮฺ อิบนฺวะฮบ์ อับดุลเราะห์มานอิบนฺ กอซิม อัซอับ อิบนฺ อับดุลอาซีซ และในจํานวนบรรดาศิษย์ของอิหม่ามมาลิกที่สำคัญและเป็นที่รู้จักกันมากที่สุดก็คืออิหม่ามซาฟีอีย์ซึ่งเป็นบุคคลที่มนุษย์ชาติรุ่นหลังๆ ให้การยอมรับโดยเฉพาะในโลกมุสลิม

การทรมานท่านอิหม่าม

ท่านอิหม่ามมาลิกได้รับถูกทรมานอย่างหนักในสมัยของคอลีฟะฮอบูญะฟัร อัลมันซูรแห่งราชวงค์ อัลอับบาซีย์ สาเหตุที่ท่านถูกทรมานนั้นมีหลายบันทึกด้วยกันกล่าวคือ

1. สาเหตุที่อิหม่ามมาลิกถูกทรมาน คือ ได้มีประชาชนจำนวนหนึ่งมาถามท่านอิหม่ามมาลิกโดยให้ท่านชี้ขาดในกรณีที่พวกเขาต่อต้านคอลีฟะห์อัลมันซูรที่ได้ใช้อำนาจ บังคับพวกเขาทั้งนี้โดยมีมุฮัมมัด อิบนฺ อบีอับดิลลาฮเป็นหัวหน้าในการต่อต้านอิหม่ามมาลิกได้ให้ความเห็นว่า ? แท้จริงท่านทั้งหลายได้ถูกบังคับให้สนับสนุนคอลีฟะฮฺ ? และท่านได้นำหะดีษซึ่งความว่า ? ไม่มีคำปฏิญาณต่อผู้บังคับ มาอ้างเป็นเหตุผล โดยท่านให้เหตุผลว่าเมื่อเราถูกบังคับให้สนับสนุน เราก็มีสิทธิที่จะไม่ปฏิบัติตามบังคับบัญชาของผู้นํา คำอธิบายของท่านอิหม่าม มาลิกจึงทำให้ประชาชนเหล่านั้น ให้การสนับสนุนมุฮัมมัด อิบนฺ อบีอับดิลลาฮฺในการต่อต้านคอลิฟะฮฺ และได้มีผู้รายงานต่อคอลีฟะฮฺอัลมันซูร ว่าท่านอิหม่ามมาลิกไม่สนับสนุนการเป็นคอลีฟะฮฺของพระองค์ ส่งผลให้ คอลีฟะฮฺโกรธท่านอิหม่ามเป็นอย่างมาก คอลีฟะฮฺจึงได้ทรงบัญชาให้ลงโทษท่านอิหม่ามด้วยการเฆี่ยนตี

2. สาเหตุแห่งการทําทรมานเกิดจากการที่ท่านอิหม่ามได้บันทึกหะดีษที่ว่า ผู้ถูกบังคับนั้น ไม่ทำให้การกล่าวหาอย่าร้างภรรยา ของเขามีผล แต่คอลีฟะฮฺอัลมันซูรไม่ปราถนาให้หะดีษนั้นถูกบันทึกไว้เนื่องจากเกรงว่าประชาชนจะไม่ให้การสนับสนุนคอลีฟะฮฺ หากประชาชนได้รับหะดีษบทนี้เพราะหะดีษดังกล่าวจะเป็นหลักฐานสำคัญที่ใช้ในการอ้างอิงอาจจะทำให้คอลีฟะฮมีผู้สนับสนุนน้อยลง อิหม่ามมาลิกเป็นอุลามาอฺที่ตรงไปตรงมาท่านยืนหยัดและปราถนาที่จะให้หะดีษนี้ถูกบันทึกไว้ ทำให้คอลีฟะฮฺไม่สบายใจจึงต้องตัดสินลงโทษอิหม่ามมาลิกด้วยการทรมานโดยหวังว่าอิหม่ามมาลิกจะยอมให้การสนับสนุนพระองค หรือคอลีฟะฮฺ

มีอีกหลายรายงานที่บ่งบอกเกี่ยวกับการทรมานท่านอิหม่ามมาลิกที่มีผู้เขียนไม่ได้บันทึกไว้ในที่นี้ หากผู้อ่านคนใดปรารถนาที่จะศึกษาและเรียนรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับเรื่องนี้ท่านผู้อ่านสามารถไปอ่านหนังสือ ประวัติศาสตร์ที่เกี่ยวกับการทรมานท่านอิหม่ามมาลิก

การเสียชีวิตท่านอิหม่ามมาลิก

ความตายนั้นเป็นอนาคตของทุกคนที่จะต้องเผชิญ อิหม่ามมาลิกก็เป็นมนุษย์คนหนึ่งเสมือนมนุษย์ทั่วไปที่จะต้องกลับสู่เอกองค์อัลลลอฮฺ ( ซ . บ. ) ท่านสิ้นชีพเมื่อ วันที่ 14 รอบีเอาวัล ฮ . ศ . 179 อายุของท่าน 83 ปี และศพของท่านได้ถูกฝังไว้ที่สุสานอัลบากิอฺใกล้กับมัสยิดของท่านนบี ( ซ . ล. ) ในนครมาดีนะฮฺ[/color][/color][/color]

3 ชีวะประวัติของอิหม่ามซาฟีอี

ท่านอิหม่ามซาฟีอีมีนามแฝงว่า ท่านอาบูอับดุลเลาะห์ เกิดเดือนรอฮับ ปีที่ 160 ฮิจเราะห์ศักราชตรงกับปีที่ 767 มีลาดี

บิดาของท่านอิหม่ามเป็นชาวฮิยาดและยากจน เพราะเหตุนี้จึงได้อพยพจากนครมักกะห์สู่ประเทศชามและได้พักใช้ชีวิตอยู่ที่มณฑลฆุซซะห์ และมณฑลอัสกอลานี ซึ่งอยู่ในประเทศปาเลสไตย์ปัจจุบัน และต่อมาบิดาของท่านอิหม่ามได้ถึงแก่กรรมในขณะที่ท่านอิหม่ามซาฟีอีมีอายุได้เพียงเล็กน้อยเท่านั้น

สืบเชื่อสายจากทางบิดา

มูฮำหมัด บุตรของท่านอิดริส อิดริสบุตรอับบาซ อับบาซบุตรอุสมาน อุสมานบุตรชาเฟียด์ ซาเฟียอ์บุตรซาอิบ ซาอิบบุตรอับดุยาซีด อับดุยาซีดบุตรฮาซิม ฮาซิมบุตรมุตตอลิบ มุตตอลิบบุตรอัลดิมานาฟ

สืบเชื้อสายจากสามมารดา

มารดาอิหม่ามสืบเชื้อสายจากตระกูลอาซัด ซึ่งถือเป็นวงค์กระกูลที่มีเกียรติและประเสริฐ ที่ท่านร่อซู้ลลัลเลาะห์ได้ทรงรับรองไว้ว่า อัลอาซัด อัสดุลเลาะห์ การที่ท่านร่อซู้ลได้ฝากอัลอาซัดไปยังคำว่า อัลเลาะห์ ณ ที่นี้นั้น เปรียบได้ดังคำว่า บับตุ้ลเลาะห์ และ นาก่อตุ้ลเลาะห์

ภรรยาของอิหม่ามซาฟีอี

อิหม่ามได้ทำการสมรสกับพระนางฮามีดะห์ บุตรสาวของท่านนาเฟียอ์ หลานสาวของท่านอุสมาน บุตรท่านอัฟฟาน หลังจากที่ท่านอิหม่ามมาเล็ก ได้สิ้นพระชนม์แล้ว ( ถึงแก่กรรม) อายุของท่านอิหม่ามได้ 30 ปี โดยประมาณ

บุตรของอิหม่ามที่สืบเชื้อสายจากตระกูลอุสมาน บุตรท่านอัฟฟานได้แก่ อาบูอุสมาน มูฮำหมัด

ส่วนบุตรสาว ได้แก่ ฟาตีมะห์และไซหนับ หากแต่ขณะอาบูอุสมาน มูฮำหมัด นั้น มีตำแหน่งที่สูง เป็นถูงผู้พิพากษาของแคว้นฮาลิบ และอิหม่ามซาฟีอีได้มีลูกชายอีกคนหนึ่งกับภรรยาคนที่สอง ชื่อ ฮาซัน บุตรมูฮำหมัด บุตรอิดริส แต่ฮาซันได้เสียชีวิตขณะยังเด็กอยู่

เอกลักษณ์ประจำตัวที่เด่นชัดของอิหม่าม อิหม่ามซาฟีอีเป็นชายที่สูงใหญ่ มีมารยาทดีเลิศ และท่านเป็นคนรักเพื่อนฝูงและครอบครัว คนรอบข้าง เสื้อผ้าที่สวมใส่สะอาดหมดจด พูดจาฉะฉาน ชอบสร้างความดีต่อเพื่อนบ้าน ชอบย้อมผมสีแดง อ่านกุรอ่านเสียงไพเราะรื่นหู ทั้ง ๆ ที่อายุขณะนั้นท่านมีอายุเพียงแค่ 13 ปีเท่านั้น นักวิชาการ นักปราชญ์ บรรดาอุลามาเหล่านั้นต้องการที่จะหลั่งน้ำตาอันเนื่องมาจากการยำเกรงอัลเลาะฮ์ ก็จึงมีการรวมตัวกันแล้วเอ่ยขึ้นว่า พวกเราทุก ๆ เราไปเถิด ไปหาเด็กคนนั้นเถิด หมายถึง อิหม่ามซาฟีอี เพื่อเราจะได้รับฟังการอ่านคัมภีร์อัลกุรอ่านจากเขา และจะเป็นเหตุให้พวกเราหลั่งน้ำตาเพราะเหตุการฟังการอ่านของเด็กผู้นั้น เมื่อพวกเขาเหล่านั้นได้เดินทางมาถึงที่หมายและได้สดับรับฟังการอ่านและได้ยินเสียงอันไพเราะของอิหม่าม น้ำตาของบุคคลเหล่านั้นก็ได้ไหลล้นเอ่อเต็มหน้าตักของพวกเขาเหล่านั้น อิหม่ามซาฟีอีเมื่อมองเห็นสภาพเช่นนั้นก็จึงหยุดอ่านกุรอ่านเนื่องจากมีความสงสารบุคคลเหล่านั้น

ในขณะที่อิหม่ามมีอายุได้ 2 ขวบ มารดาของท่านได้พาอิหม่ามออกเดินทางสู่นครมักกะห์อิมูกัสรอมะห์ มารดาอิหม่ามได้หยุดพักอยู่ที่ และหลังจากนั้นก็มาหยุดพักที่มัสยิดฮารอมที่มีนามว่า ซะอ์มุ้ลคีฟ

เมื่ออิหม่ามซาฟีอีมีความปราดเปรื่อง มีไหวพริบดี มารดาจึงส่งไปเรียนหัดประพันธ์ หากแต่ว่าสภาพคล่องทางการเงินไม่เพียงพอ จึงเลิก พักการเรียนในขณะหนึ่ง อันเนื่องจากมวลเหตุการบกพร่องดังกล่าวมา จึงเป็นสาเหตุให้ท่านอิหม่ามมีความมุ่งมั่นมานะพยายามศึกษาเล่าเรียนอย่างสุดความสามารถในการศึกษาเล่าเรียน และทำตัวให้ใกล้ชิดต่อคณาจารย์ให้มากที่สุด เพื่อจะได้คำสั่งสอนที่มีน้อยนักที่เด็กวัยเพียงเท่านี้จะสามารถทำได้ ในขณะที่อาจารย์ไม่อยู่ อิหม่ามก็ยังคงทบทวนบทเรียนอย่างต่อเนื่องเหมือนกับอาจารย์ปรากฏตัวอยู่ การปฏิบัติดังกล่าวนั้นจึงทำให้อิหม่ามมีความแตกฉานและด้านวิชาการเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ จนกระทั่งนักเรียนที่เรียนอยู่ด้วยกันมีความรักท่านและศรัทธาเลื่อมใสในตัวท่าน และเชื่อฟังคำพูดของท่าน เมื่ออิหม่ามมีอายุได้ 7 ปี หรือ 9 ปี ท่านมีความสามารถในการท่องจำกุรอ่านได้หมดทั้งเล่ม หลังจากนั้นท่านได้เข้าศึกษาที่มัสยิดอัลฮารอม ท่านก็ได้มุ่งมั่นทำการศึกษาด้านภาษา วิชาสาขาทุกแขนง จนกระทั่งมีความปราดเปรื่องด้านภาษาอาหรับ เป็นเพราะเหตุที่ได้มารวมกันหลายเผ่าพันธุ์ หลายหมู่เหล่า ที่ได้เข้ามาศึกษาที่มักกะห์ จึงทำ

เริ่มการศึกษา

ให้ท่านได้รับส่วนดีจากการสนิทสนมและรู้จักบุคคลหลายหมู่เหล่าหลายภาษาในขณะนั้น ในด้านความรู้อย่างสมบูรณ์แบบและครบวงจร อาทิ วิชาฝึกฮาดิษ ตับซีร และอุลูมอัลกุรอ่าน

อาจารย์ของท่านที่นครมาดีนะห์

ท่านอิหม่ามซาฟีอีได้เล่าเรียนกับท่านอิหม่ามมาลิก บุตรท่านอานัส ท่านอิบรอฮีมบุตรท่านซาอัด อัสอัสซอรี ท่านอับดุลอาซีซบุตรท่านมูฮำหมัดอัลตราวัสดี อ่านอิบรอฮีมบุตรท่านอาบียะห์ยาอัลอาซาบี ท่านมูฮำหมัดบุตรท่านซาอีด บุตรชายท่านอาบีฮัดบิก ท่านอับดุลเลาะห์บุตรท่านนาเฟียอ์ อัสซออี

อาจารย์ที่ประเทศเยเมน

ท่านอิหม่ามได้ศึกษาวิชาฝึกฮาดิษจากท่านมูตริฟ บุตรท่านมาซิน ท่านฮีซาม บุตรท่านยูซุฟ ซึ่งท่านเป็นผู้พิพากษาที่ตำบลซอนอาอ์และท่านอุมารบุตรอาบีซาลามะห์ ซึ่งเป็นสาวกของท่านอิหม่ามอาซาดี ท่านยะห์ยาบุตรท่านฮิซานเป็นเพื่อนของท่านลีซบุตรชายซาอัด

อาจารย์ที่ประเทศอิรัก

ได้ศึกษาวิชาอัลฮาดิษ ฟิก อูลูมุ้ลกุรอ่าน จากท่านวาเดียอ์ บุตรชายท่านยัดเราะห์ และท่านอาบุอุซามะห์ คือ ฮัมมาด บุตรท่านอุซามะ ซึ่งเป็นเพื่อนของท่านอิสมาอีล บุตรท่านอิลยะห์ อับดุลวาฮาบ บุตรท่านอับดุลมายิด ทั้งหมดนั้นเป็นชาวมัสเราะห์

สรุป

อาจารย์ของท่านอิหม่ามรวมทั้งสิ้น 19 ท่าน

คณาจารย์จากมักกะห์อัลมูกัรรอมะห์ 5 ท่าน

คณาจารย์จากนครมาดีนะห์ 6 ท่าน

คณาจารย์จากเยเมน 4 ท่าน

คณาจารย์จากอิรัก 4 ท่าน

นักเรียนและลูกศิษย์ของท่านอิหม่ามซาฟีอีมีจำนวนมากและที่มีชื่อเสียงอยู่แนวหน้า คือ

อิหม่ามอะหมัดอิบนิฮัมบัล

ท่านฮาซันบุตรมูฮำหมัดอิสซอบบาห์

อัซซะฟารอนี

ท่านฮูเซนอัลการอบีซี

ท่านดาบูซูรเราะห์ หรือ อิบรอฮีม

ท่านอาบูอิบรอฮีม หรือ อิสมาแอล

บุตรยะห์ยาอัลมาซานี

ท่านอาบูมูฮำหมัด หรือ ท่านรอบีอะห์

บุตรสุไลมานอัลยีซี

ท่านอาบูฮัรมาละห์บุตรยะห์ยา

บุตรอับดุลเลาห์อัตตะห์ยีบี

ท่านอาบูบูซุบ หรือ ยูนุส บุตรท่านอับดุลยะอ์ลา

มูฮำหมัดบุตรอับดุลเลาะห์บุตร

อับดุลวาฮิบอัลมิซรี

และท่านสุดท้าย ท่านอับดุลเลาะห์ คือ ซุบีระฮลฮาบีดี

ในวันที่ 28 เดือนเชาวาล ปีที่ 198 ฮิจเราะห์ศักราช

อิหม่ามได้เดินทาางไปประเทศอียิปต์พร้อมกับท่านอับบาซบุตรมูซา ซึ่งเป็นผู้ปกครองประเทศอียิปต์ขณะนั้น จากการแต่งตั้งของมะมูน

ท่านอับบาสมีจุดประสงค์ให้ท่านอิหม่ามพักแรมที่จวนของท่านฐานะแขกผู้มาเยือนและในฐานะนักวิชาการที่มีชื่อเสียงขณะนั้น

อิหม่ามปฏิเสธที่จะพัก แต่ปรารถนาที่จะพักที่บ้านวงศ์ญาติของท่าน เพราะปฏิบัติตามการปฏิบัติของท่านนบีมูฮำหมัดซ้อลลอลเลอฮิอาลัยฮิวาลัสลำ ที่พระองค์ไม่ยอมหยุดพักบ้านใคร นอกจากบนีนัจยาดซึ่งเป็นวงศ์ญาติของท่าน

อิหม่ามซาฟีอีได้เขียนหนังสือไว้หลายเล่ม เช่น อัลฮัจยะห์ อัรรีซาละห์ ยามีอัลอิสมิ อัลอุม อิมลาอัสสอฆีร อัลอามาลีอัลกุบรอ อัลบุวัยตี มัสอับของอิหม่ามยึดถือตามอัลกีตามอัสเซ็นนะห์ อัลอิจมาอ์ และอัลดียาส

การถึงแก่อสัญกรรม

อิหม่ามซาฟีอีใช้ชีวิตอยู่ที่ประเทศอียิปต์รวมเวลาถึง 5 ปีกับ 9 เดือน นับตั้งแต่วันที่ 28 เดือนเชาวาล ปีที่ 198 ถึงปีที่ 204 เดือนรอยับ ท่านเป็นทั้งนักเขียน นักประพันธ์ นักกวี และได้สอนหนังสือนักเรียนนักศึกษา ณ ประเทศแห่งนั้นมาโดยตลอด

ต่อมาท่านได้ล้มป่วยโดยมีเลือดกำเดาไหล เหตุมาจากเป็นโรคริดสีดวงทวาร จึงทำให้ร่างกายอ่อนแอ ไม่สามารถออกมาทำการสอนหนังสือแก่นักศึกษาและประชาชนได้ ขณะนั้นท่านมาซาห์ซึ่งเป็นคนหนึ่งในจำนวนลูกศิษย์ของท่านและเอ่ยปากถามท่านอิหม่ามว่า ท่านสบายดีหรือ ท่านอิหม่ามตอบว่า ดี แต่ก็ไม่ทราบเหมือนกันว่าหากฉันสิ้นอายุไปแล้ว ดวงวิญญาณของฉันจะถูกนำไปสวรรค์อันพึงพอใจหรือไปนรกที่ต้องเสียใจ ขณะนั้นท่านก็ได้เพ่งเล็งไปดูผู้ที่อยู่รอบข้างท่านและวงศ์ญาติของท่าน และครอบครัวของท่านว่า เมื่อฉันได้จากโลกนี้ไปแล้ว พวกท่านจงไปหาผู้ปกครองเมืองและจงขอร้องเขาให้มาอาบน้ำฉัน

และในท้ายของเดือนรอยับปีที่ 204 ฮิจเราะห์ของคืนวันศุกร์หลังละหมาดอีซา ต่อหน้าลูกศิษย์ของท่านจำนวนหนึ่งที่สำคัญ คือ ท่านรอเบียอ์ ยีซี ต่อการถึงแก่กรรมของท่านอีหม่ามก็ได้กระจายปกคลุมไปทั่วแคว้นแดนอียิปต์ เมื่อทุก ๆ คนได้รับทราบข่าว ต่างก็เศร้าโศกเสียใจเป็นล้นพ้น จึงได้ออกมาเพื่อแสดงความเสียใจและเพื่อที่จะหาบร่างของท่านไปอยู่ในที่ที่ดีที่สุด ต่อมาทุก ๆ คนก็ต้องผิดหวังมิอาจทำได้อันสืบเนื่องจากประชาชนที่ได้รับทราบข่าวก่อนหน้านี้ได้ออกมาเนืองแน่น

ตอนเช้าของวันศุกร์ผู้ปกครองเมืองก็ได้ออกมาเพื่ออาบน้ำให้อิหม่ามตามที่ได้รับวาซีฮัตเอาไว้ ผู้ปกครองเมืองได้ถามแก่ญาติว่า ท่านอิหม่ามมีหนี้สินบ้างหรือเปล่า ทางญาติจึงตอบว่ามี ผู้ปกครองจึงได้ทำการชดใช้หนี้สินแทนให้แด่อิหม่าม พอใช้หนี้สินเสร็จเรียบร้อยแล้วจึงกล่าวว่า นี่และคือความหมายที่ท่านบอกให้ฉันมาอาบน้ำให้

หลังจากละหมาดอัลฮัสริเสร็จสิ้นแล้ว ศพของท่านอิหม่ามซาฟีอีก็ได้เริ่มเคลื่อนออกจากที่พักและเมื่อได้เคลื่อนศพออกมาถึงที่ถนนที่มีนามว่า ถนนอัสซัมบิดะห์นาฟีซะห์ นางเจ้าของชื่อถนนก็ออกมาและขอให้ผู้ที่แบกหาม ในขณะที่ท่านอิหม่ามซาฟีอีได้ละหมาดอยู่ที่มัสยิดขณะนั้นท่านได้พบกับชายคนหนึ่งนั่งอยู่ระหว่างกุโบร์นบีกับมินบัร หน้าตาสดใส เสื้อผ้าขาวสะอาด ละหมาดได้ถูกต้องสวยงาม ฉันจึงถามคนที่อยู่ที่นั่นว่า คนนั้นชื่ออะไร อยู่ที่ไหน ก็ได้รับคำตอบว่า อยู่ที่อิรัก

อิหม่ามซาฟีอีถามว่า ที่ใดของอิรัก เขาตอบว่า เมืองกูฟะห์ อิหม่ามถามว่า ผู้ที่มีความรู้นั้นและสั่งสอนในแก่นแท้ของกุรอ่านและสุนนะของท่านร่อซุ้ลลุ้ลเลาห์สอลลัลลอรุอาลัยฮิวาลัสลัม บอกฉันว่า ท่าน ท่าน มูฮำหมัดบุตรฮาซัน ท่านอาบูยูซุมเพื่อนของอิหม่ามฮานาฟี

อิหม่ามซาฟีอีกล่าวว่า ท่านทั้งหลายจะกลับไปกูฟะห์เมื่อใด พวกเขาทั้งหลายกล่าวแก่ฉันว่า รุ่งสางของวันใหม่ เมื่อเป็นเช่นนั้น ข้าพเจ้าจึงได้ไปหาท่านอิหม่ามมาเล็ก ฉันก็กล่าวแก่ท่านอิหม่ามมาลิกว่า แท้จริงฉันได้ออกจากเมืองมักกะห์เพื่อศึกษาวิชาความรู้โดยไม่ได้รับอนุมัติจากผู้เฒ่าผู้แก่ที่มีเกียรติทั้งหลาย และฉันคงมีโอกาสกลับสู่มักกะห์เพื่อศึกษาเล่าเรียนอีกครั้งหนึ่งหากมีวาสนา อิหม่ามมาลิกกล่าวแก่ฉันว่าท่านไม่ทราบหรือว่าแท้จริงบรรดามาลาอีกะห์ได้ใช้ปีกโอบล้อมแก่ผู้ศึกษาเล่าเรียนเพราะเหตุพึงพอใจผู้ศึกษาเล่าเรียน

อิหม่ามซาฟีอีกล่าวว่า ขณะที่ฉันได้ตัดสินใจจะเดินทาง อิหม่ามมาลิกก็ได้เตรียมท่านอิหม่ามให้นำศพของท่านอิหม่ามเข้าบ้าน เพื่อทำการละหมาดให้อิหม่าม หลังจากที่เธอได้ละหมาดเสร็จแล้ว จึงขอให้อิหม่ามได้รับความเมตตาจากอัลเลาะฮ์และขอดุอาอ์ให้ หลังจากนั้นศพก็จึงเคลื่อนไปยังกุรอฟะห์ ซึ่งทราบขานกันดีโดยทั่วไปในขณะนั้นว่า ตุรุบะห์เอาลาดอับดุล อิกัม และ ณ ที่นี่ ที่ท่านอิหม่ามได้ถูกฝังอยู่ ณ ที่แห่งนี้ หลังจากฝังแล้ว จึงถูกชายานามใหม่ว่า ตุรบะห์อัซซาฟีอี ตาบจนถึงทุกวันนี้

สรุปชีวะประวัติทางด้านการศึกษาอีกครั้งหนึ่ง

ปรากฏว่าการออกหาวิชาของอิหม่ามเต็มไปด้วยความยากลำบาก การออกหาวิชาความรู้ขั้นแรกนั้นที่นครมดีนะห์ ได้เล่าเรียนกับอิหม่ามมาลิกและท่องจำมูวัตเตาะอ์และอิหม่ามมาลิกได้ให้เกียรติอิหม่ามซาฟีอีโดยให้อิหม่ามซาฟีอีนั่งแทนที่ของท่านและให้อิหม่ามซาฟีอีอ่านมูวัตให้ประชาชนฟังและอธิบายอย่างชัดเจน อิหม่ามซาฟีอีได้อยู่กับท่านอิหม่ามมาลิกที่มาดีนะห์ประมาณ 8 เดือน

การออกเดินทางไปยังอิรัก ( แบกแดด)

ตามปกติแล้วชาวอียิปต์จะมุ่งสู่นครมดีนะห์ หลังจากทำฮัจยีเสร็จสิ้นเพื่อทำการละหมาดที่มัสยิดนบีมูฮำหมัดศอลลัลลอฮอะลัยฮิวาซัลลัม เพื่อมารับฟังมูวัตเตาะห์ของอิหม่ามมาลิก อิหม่ามซาฟีอีได้กล่าวว่า ข้าพเจ้าได้สอนมูวัตเตาะแด่เขาเหล่านั้นเพื่อท่องจำ ส่วนหนึ่งจากพวกเหล่านั้นคือ อัลดุลเลาะห์บุตรฮาคัม อัชฮับบุตรกอเซ้ม ท่านลิซบุตรซาอัด

อัล-ชาฟีอียฺสิ้นชีวิตในปีค.ศ. 820 (ฮ.ศ . 204 ) รวมอายุได้ 54 ปี แนวนิติศาสตร์ของเขามีผู้ดำเนินตามเป็นจำนวนมาก จนก่อตัวเป็นสำนักนิติศาสตร์สำคัญ เรียกว่า มัซฮับ ชาฟิอียฺ

ชีวะประวัติของอิหม่ามอัหมัด อิบนฺ หัมบัล

อิหม่ามอัหมัด อิบนฺ หัมบัล เกิดเมื่อเดือนรอบีอุลเอาวัล ฮ . ศ . 164 เกิดที่นครบัฆดาดท่านมีนามเต็มว่า อบูอับดุลลอฮฺ อัหมัด อิบนฺ มุหัมมัด อิบนฺ ฮัมบัล อิบนฺ ฮิลาล อิบนฺ อะซัด อิบนฺ อิดรีส อิบนฺ อับดุลลอฮฺ

บิดาของท่านได้สิ้นชีพตั้งแต่ท่านอายุยังเยาว์วัย อิบนฺหัมบัลมีฐานะยากจน ซึ่งท่านมีเพียงบ้านเล็กๆหลังเดียวเท่านั้นชีวิตของอิหม่ามอิบนฺหัมบัลดำเนินไปด้วยความยากลำบาก ท่านต้องหางานทําเพื่อเลี้ยงชีพด้วยความขยันขันแข็ง ท่านเคยรับจ้างเย็บผ้าบางครั้งท่านก็เก็บของเหลือจากไร่หลังจากเจ้าของได้เก็บเกี่ยวไปแล้ว ซึ่งท่านทำโดยได้รับอนุญาตจากเจ้าของไร่ ท่านเคยท่อผ้าขาย และเคยเป็นกรรมกร ท่านเป็นคนที่ไม่เลือกงานหากงานนั้นไม่เป็นที่ห้ามของศาสนา

ตามประวัติของท่านยังระบุอีกว่า อิหม่ามอัหมัดได้มีโอกาสเดินทางไปบำเพ็ญฮัจญ์ ณ นครมักกะฮฺถึงห้าครั้งแต่ในจำนวนนี้ท่านเดินทางโดยไม่อาศัยพาหนะถึง 3 ครั้ง ถึงแม้ว่าท่านเป็นคนจนท่านมีความปรารถนาอย่างแรงกล้าที่จะเดินทางไปประกอบพิธีฮัจญ์

การศึกษา

ท่านอิหม่ามอัหมัด อิบนฺ หัมบัลเป็นคนที่มองเห็นความสำคัญของการศึกษา ด้วยเหตุนั้นท่านมีความมุ่งมั่นที่จะศึกษาแสวงหาวิชาความรู้ถึงแม้ว่าท่านเป็นคนจนแต่ความยากจนนั้น ไม่สามารถที่จะกั้นขวางการศึกษาของเขาได้ ท่านเป็นผู้ที่มีความอุตสาหะและใฝ่ฝันสูงในด้านการศึกษาเป็นอย่างยิ่งท่านได้ท่องจำอัลกุรอานตั้งแต่อายุเพียง 1 ปี และด้วยความมุ่งมั่นทางด้านการศึกษานี้เองทำให้ท่านได้เดินทางเพื่อแสวงหาวิชาความรู้ไปตามตัวเมืองต่างๆ เช่น ไปศึกษายังนครมักกะฮฺ มาดีนะฮฺ เยเมน กูฟะฮฺ และ บัสเราะฮฺ ทั้ง ๆที่ท่านมีฐานะยากจน

ครูบาอาจารย์

ท่านได้ศึกษาวิชาหะดีษและฟิกฮฺกับอบียูซุฟ ยะกูบ อิบนฺ อิบรอฮีม และท่านได้ศึกษาหะดีษกับฮาชิม อิบนฺ บะชีร อัลวาซิฏีย์เป็นเวลา 4 ปีท่านได้ศึกษาหะดีษจากอาจารย์ท่านนี้มากกว่าสามพันตัวบทหะดีษ ซึ่งท่านฮาชิมเป็นอิหม่ามหะดีษที่นครบัฆดาด และเป็นอุลามาอฺท่านหนึ่งจากบรรดาตาบีอีน

นอกจากท่านได้ศึกษาจากฮะชิมแล้ว อิบนฺ หัมบัลยังได้ศึกษากับอะมีร อิบนฺ อับดุลลอฮ อิบนฺ คอลิด อับดุรเราะห์มาน อิบนฺ มะฮฺดี และอบีบักร อิบนฺ อิยาซ

ครูบาอาจารย์ของอิหม่ามอิบนฺหัมบัลที่มีชื่อเสียงที่สุดก็คือ อิหม่ามซาฟีอี ท่านได้ศึกษากับอิหม่ามซาฟีอีเป็นครั้งแรกที่นครมักกะฮฺ เมื่ออิบนฺหัมบัลไปบำเพ็ญฮัจญ์ที่นั้นซึ่งในขณะนั้นอิหม่ามซาฟีอีกำลังสอนอยู่ในมัสยิดฮะรอม และอิบนฺหัมบัลยังได้ไปศึกษากับอิบรอฮีม อิบนฺ ซะอด์ ยะฮยา อัลก็อฏฏอน อิหม่ามอัหมัดยังมีความตั้งใจที่จะไปศึกษากับอิหม่ามมาลิกแต่อิหม่ามมาลิกได้เสียชีวิตไปก่อน

สานุศิษย์

ศิษย์ของท่าน อิหม่ามอัหมัดที่สำคัญก็คือ ยะฮยา อิบนุ อาดัม อับดุรเราะห์มาน อิบนฺ ฮัมดี ยะซีด อิบนฺฮารูน อาลีอิบนฺ อัลมะดีนี มุฮัมมัด อิบนฺ อิสฮาก อบูฮาชิม อัรรอศีพ และ บรรดาอุลามาอฺท่านอื่นๆอีกจำนวนมาก

การทรมานท่านอิหม่าม

หากเราศึกษาประวัติของอุลามาอฺ เราได้เห็นว่าอุลามาอฺส่วนใหญ่ได้เผชิญกับภัย คุกคามต่าง ๆ นานาเช่นเดียวกับอิหม่ามอัหมัดอิบนฺหัมบัล ท่านก็ได้เผชิญกับการทรมานอย่างรุนแรง อันเนื่องมาจากความยึดมั่นในการศัทธา ความขัดแย้ง เกี่ยวกับอัลกุรอานที่ว่าอัลกุรอานนั้นเป็นมัคลูกหรือไม่ ซึ่งในยุดของท่านอิหม่ามอัหมัดอิบนฺหัมบัล ได้มีแนวคิดที่ถือว่า อัลกรุอานนั้นเป็นมัคลูก กล่าวคืออัลกุรอาน มีสถานภาพเช่นเดียวกับบรรดาสรรพสิ่งต่างๆที่ถูกสร้างขึ้นในโลกนี้ และได้มีผู้คนที่ยึดถือแนวคิดและทัศนะดังกล่าว แนวคิดเช่นนี้เกิดขึ้นในสมัย ของคอลีฟะฮฺ อัลมะมูน แห่งราชวงค์ อัลอับซียะฮฺ ซึงเป็นผู้ที่ยึดมั่นในแนวคิดของ มุอฺตาซิละฮฺ บุคคลซึ่งเป็นผู้ริเริ่มแนวคิดที่ถือว่า อัลกรุอานเป็นมัคลูกนั้น คืออัหฺมัด อิบนฺ อบี คิอาด เขาเป็นผู้ใกล้ชิดสนิทสนมกับคอลีฟะฮฺอัลมะมูนมากที่สุด และเขายังได้รับการสนับสนุนแนวคิดดังกล่าวจากบรรดาฟุกอฮะอฺทำให้อุลามาอฺและบรรดาผู้ที่มีความรู้อื่นๆ จำต้องก้มศีรษะยอมรับแนวคิดนั้นด้วยความเกรงกลัวต่ออำนาจ และ เกรงกลัวต่อการถูกทรมานหากคัดค้านหรือต่อต้าน

แต่อิหม่ามอัหมัด ปฏิบัติตรงกันข้าม ท่านปฏิเสธ แนวคิด หรือ การศรัทธาดังกล่าวโดยไม่หวาดเกรงต่ออำนาจใด ๆ เป็นสาเหตุที่ทำให้อิหม่ามอัหมัด อิบนฺ หัมบัลถูกควบคุมตัวเพื่อนําไปเฝ้าคอลีฟะฮฺ อัลมะมูน แต่ในระหว่างการคุมตัวไปนั้นคอลีฟะฮฺอัลมะมูน ได้สินพระชนน์ไปเสียก่อน ท่านอิหม่ามจึงตกเป็นผู้ต้องหาที่คอยการพิจารณาจากคอลีฟะฮฺองค์ใหม่ที่จะขึ้นครองราช ก่อนที่คอลีฟะฮฺอัลมะมูนจะสิ้นพระชนน์ คอลีฟะฮฺอัลมะมูนได้สั่งเสียไว้กับ มุอฺตาศิม พระอนุชาซึ่งเป็นทายาทแห่งราชบังลังก์ให้ยึดตามแนวคิดหรือทัศนะที่ว่า อัลกรุอานเป็นมัคลูก ดังนั้นเมื่อมุตาศิมขึ้นครองเป็นคอลีฟะฮฺ ก็ได้รับสั่งให้เบิกตัวท่านอิหม่ามอัหมัดเข้าเฝ้า และได้บีบบังคับให้ท่านยอมรับแนวคิดและทัศนะว่าอัลกุรอานมีสถานภาพเป็นมัคลุค แต่อิหม่ามอัหมัดก็ยื่นยันทัศนะของท่านไม่เปลี่ยนแปลง จนในที่สุดท่านถูกลงโทษ โดยการเฆี่ยนด้วยแซ่จนกระทั้งอิหม่าม สิ้นสติไปหลายครั้ง

การเสียชีวิตท่านอิหม่าม

อิหม่ามอัหมัด อิบนฺ หัมบัล ได้เสียชีวิตลงเมื่อวัน ศุกร์ที่ 12 เดือน รอบีอุลเอาวัล ปี ฮ . ศ . 241 ที่นคร บัฆดาด ( แบกแดด ) และได้ทำการละหมาดญานาซะฮ์ของท่านที่นั้นหลังจากการละหมาดวันศุกร์ ซึ่งท่านมีอายุ 77 ปี

อะหฺมัด อิบนฺ ฮัมบัล เป็นปราชญ์ผู้นำด้านนิติศาสตร์อิสลามคนสำคัญอีกคนหนึ่ง สำหรับแนวนิติศาสตร์ของเขามีผู้ปฏิบัติตามน้อยกว่าสามสำนักใหญ่ แต่ก็มีผู้ปฏิบัติตามอย่างต่อเนื่องมาตลอดประวัติศาสตร์ เรียกสำนักนิติศาสตร์ของเขาว่า มัซฮับ ฮัมบะลียฺ