คุณค่าในการแสวงหาความรู้ ในทัศนะของอิสลาม

13:24:00

คุณค่าในการแสวงหาความรู้

ในทัศนะของอิสลาม

การศึกษาเป็นหน้าที่ของมุสลิมทุกคน

อัลเลาะห์ตาอาลาทรงตรัสว่า

" اِقْرَأْ بِاسْمِ رِبِّكَ الَّذِيْ خَلَقَ " ( العلق 1)

“ เจ้าจงอ่านในนามแห่งอองค์อภิบาลของเจ้าผู้ทรงสร้างเถิด ” (อัลอะลัก 1)

ท่านศาสดามุฮัมมัด (ซ.ล) ได้กล่าวว่า

" طَلَبُ الْعِلْمِ فَرِيْضَةٌ عَلَى كُلِّ مُسْلِمٍ " رواه ابن ماجه

“ การแสวงหาความรู้เป็นหน้าที่ของมุสลิมทุกคน ” รายงานโดยอิบนุมาญะห์

คำว่าหน้าที่ (فرض) นั้นนักวิชาการแบ่งออกเป็นสองชนิด

1- หน้าที่เฉพาะตน (فَرْضُ عَيْنٍ) ได้แก่การศึกษาในหลักศรัทธา และการปฏิบัติต่างๆ ที่ศาสนาใช้บังคับเช่นการทำความสะอาด ละหมาด การถือศีลอด ซะกาต และฮัจญ์

2- หน้าที่โดยส่วนรวม ( فَرْضُ كِفَايَةٍ) ได้แก่การศึกษาวิชาการที่จะทำให้การดำเนินชีวิตในโลกนี้ได้รับความสะดวกสบายเช่นการก่อสร้าง การแพทย์ การตัดเย็บเสื้อผ้า วิชาการคำนวณ ถ้าหากทุกคนในชุมชนละเลยไม่ศึกษาจะเกิดบาปขึ้นแก่ทุกคน

วิชาการเป็นสิ่งที่สูงส่งในมุมมองของอิสลาม

วิชาความรู้เป็นสิ่งที่มีค่าที่สุดในชีวิต เพราะเป็นชีวิตของหัวใจ และเป็นแสงสว่างของดวงตา ด้วยความรู้จะทำให้มนุษย์บรรลุสู่เป้าหมาย

ท่านอะลี บุตร อะบีตอลิบ ได้ส่งเสริมการศึกษาโดยกล่าวว่า

" عَلِّمُوْا أَوْلاَدَكُمْ فَإِنَّهُمْ مَخْلُوْقُوْنَ لِزَمَانٍ غَيْرِ زَمَانِكُمْ "

“ พวกท่านจงให้การศึกษาแก่บุตรหลานของพวกท่านเถิด เพราะพวกเขาเกิดขึ้นมาอยู่คนละยุคกับพวกท่าน ”

ท่านอิหม่ามชาฟิอี รอฮิมะฮุ้ลลอฮ์ ได้กล่าวว่า

" مَنْ أَرَادَ الدُّنْيَا فَعَلَيْهِ بِالْعِلْمِ وَمَنْ أَرَادَ الآخِرَةَ فَعَلَيْهِ بِالْعِلْمِ

وَمَنْ أَرَادَ هُمَا مَعًا فَعَلَيْهِ بِالْعِلْمِ"

“ ผู้ใดปรารถนาโลกนี้ ให้เขาจงศึกษา ผู้ใดปรารถนาโลกหน้า ให้เขาจงศึกษา และผู้ใดปรารถนาทั้งสองโลก ก็ให้เขาจงศึกษาเถิด ”

ท่านรอซูลุ้ลเลาะห์ (ซ.ล) ได้เคยมอบฉายาให้แก่ซอฮาบะห์ที่มีความเชี่ยวชาญในวิชาการแขนงต่างๆ เช่น

" أَعْلَمُكُمْ بِالْحَلاَلِ وَالْحَرَامِ مُعَاذُ بْنُ جَبَلٍ " رواه ابن ماجه

“ ผู้ที่รู้เรื่องฮาลาล และฮะรอมดีที่สุดในหมู่พวกท่านคือ มุอาซ บุตร ญะบัล ” รายงานโดยอิบนุมาญะห์

" أَفْرَضُكُمْ زَيْدُ بْنُ ثَابِتٍ " رواه ابن ماجه

“ ผู้ที่รู้เรื่องการแบ่งมรดกมากที่สุดคือ เซด บุตร ซาบิต ” รายงานโดยอิบนุมาญะห์

อิบนุมิสกะวัยฮ์ และอัลฆอซาลี นักวิชาการด้านการศึกษากล่าวว่า

“ วิชาความรู้คืออาหารของวิญญาณ และอาหารของสมอง ”

อิบนุคอลดูล นับว่าวิชาความรู้และการสอนเป็นธรรมชาติในความเจริญรุ่งเรืองของมนุษย์. และได้กล่าวว่ามนุษย์และสัตว์มีส่วนที่เหมือนกันในเรื่องความรู้สึก การ เคลื่อนไหว การบริโภคและอื่นๆ และที่มนุษย์ต่างจากสัตว์ก็คือ ความคิด จากความคิดนี้ทำให้เกิดวิชาการต่างๆ และอุตสาหกรรมต่างๆ ขึ้น.

ฆอซาลี ได้กล่าวว่า ผู้ใดได้ความรู้แล้วใช้ประโยชน์จากความรู้นั้น และนำไปสั่งสอนผู้อื่น เขาก็เหมือนกับดวงอาทิตย์ ที่มีแสงสว่างในตัวเอง และให้แสงสว่างแก่สิ่งอื่นๆ”

มีคำพูดที่พาดพิงถึงท่านรอซูลุ้ลเลาะห์ (ซ.ล) ว่า

اُطْلُبُوا الْعِلْمَ مِنَ الْمَهْدِ إِلَى اللَّحْدِ

พวกท่านจงแสวงหาความรู้ตั้งแต่อยู่ในเบาะจนถึงหลุมฝังศพ

ทั้งเด็กและผู้ใหญ่มีหน้าที่ต้องศึกษาเหมือนกัน

มีผู้ถาม อะบูอัมร์ บุตรอัลอะลาอ์ว่า คนชราควรหาความรู้หรือไม่ ? เขาตอบว่า ถ้าหากคนชราสมควรที่จะมีชีวิตอยู่ต่อไป เขาก็ควรที่จะต้องศึกษา ”

- คุณประโยชน์ที่ได้รับจากการแสวงหาความรู้ทางธรรม

มีรายงานจาก ฮาติม อัลอะซอมม์ ลูกศิษย์ของ ชะกีก อัลบัลดีย์ (ร.ด) ว่า :

ชะกีกถามฮาติมว่า ท่านมาอยู่กับฉันตั้งแต่เมื่อใด?

ฮาติมตอบว่า : หนึ่งปีแล้ว.

ชะกีกถามว่า : ท่านได้เรียนรู้อะไรไปจากฉันบ้างในช่วงเวลาหนึ่งปีนี้ ?

ฮาติมตอบว่า : ฉันเรียนรู้จากท่านแปดเรื่อง.

ชะกีกกล่าวว่า : " إِنَّا ِللهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُوْنَ " ชีวิตของฉันสูญเสียไปกับท่านหนึ่งปี ท่านเรียนรู้จากฉันแค่เพียง 8 เรื่องเท่านั้นหรือ?

ฮาติม : อาจารย์ครับ ผมเรียนรู้ได้เพียงเท่านั้นจริงๆ ผมไม่ต้องการโกหกอาจารย์หรอกครับ.

ชะกีก : ถ้าเช่นนั้นจงบอกฉันมาว่าท่านได้เรียนรู้อะไรไปบ้าง ? ฉันจะฟัง.

เรื่องที่หนึ่ง

ฮาติม : ผมพิจารณาดูมนุษย์ในโลกนี้ แต่ละคนล้วนแต่มีสิ่งที่เขารักเขาจะนำสิ่งที่เขารักไปยังหลุมฝังศพด้วย แต่เมื่อถึงหลุมฝังศพสิ่งที่เขารักก็จะแยกไปจากเขา ผมจึงเอาความดีทั้งหลายมาเป็นสิ่งที่ผมรัก เพราะเมื่อผมเข้าไปอยู่ในหลุมฝังศพความดีที่ผมรักก็จะเข้าไปอยู่ในหลุมฝังศพกับผมด้วย.

ท่านรอซูลุ้ลเลาะห์ (ซ.ล) ได้กล่าวว่า :

( يَتَّبِعُ الْمَيِّتَ ثَلاَثَةٌ أَهْلُهُ وَمَالُهُ وَعَمَلُهُ فَيَرْجِعُ اِثْنَانِ وَيَبْقَى وَاحِدٌ

يَرْجِعُ مَالُهُ وَأَهْلُهُ وَيَبْقَى عَمَلُهُ) رواه الشيخان

“ สามอย่างจะติดตามศพไปคือ ครอบครัวของเขา ทรัพย์สินของเขา และอะมั้ล (ผลงาน) ที่เขาทำไว้ หลังจากนั้นจะกลับไปสองอย่าง จะอยู่กับผู้ตายหนึ่งอย่างทรัพย์สินและครอบครัวของเขาจะกลับไป ส่วนอะมั้ล (ผลงาน)ที่เขาทำไว้จะอยู่กับเขา” รายงานโดยบุคอรีและมุสลิม.

ชะกีก : ดีมาก ฮาติม! แล้วเรื่องที่สองคือ อะไร ?

เรื่องที่สอง

ฮาติม : ฉันได้พิจารณาคำดำรัสของอัลเลาะห์ ตาอาลาที่ว่า

" وَأَمَّا مَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ وَنَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوَى فَإِنَّ الْجَنَّةَ هِيَ الْمَأْوَى " ( النازعات 40 )

“ สำหรับผู้ที่กลัวตำแหน่งที่ยืนพิจารณาคดีขององค์อภิบาลของเขา และหักห้ามตนเองให้พ้นจากอำนาจใฝ่ต่ำ แท้จริงสวรรค์คือที่พำนักของเขา ” (อันนาซิอาต 40)

ฉันทราบดีว่าคำดำรัสของอัลเลาะห์เป็นสัจธรรม ฉันจึงทุ่มเทตนเองในการผลักอารมณ์ใฝ่ต่ำออกไป จนในที่สุดฉันก็มั่นคงอยู่ในการภักดีต่ออัลเลาะห์ตาอาลา.

เรื่องที่สาม

ฮาติม : ฉันได้พิจารณาดูมนุษย์ในโลกนี้. ฉันพบว่า คนที่มีของมีค่านั้น เขามักจะเก็บรักษามันไว้เป็นอย่างดี ต่อมาเมื่อฉันได้พิจารณาคำดำรัสของอัลเลาะห์ตาอาลาที่ว่า.

" مَاعِنْدَكُمْ يَنْفَدُ وَمَا عِنْدَ اللهِ بَاقٍ " ( النحل : 96)

“สิ่งที่พวกท่านมีนั้นจะต้องหมดสิ้นไป ส่วนสิ่งที่อยู่กับอัลเลาะห์นั้นจะคงอยู่ตลอดไป” (อันนะฮ์ลิ 96)

ทุกครั้งที่ฉันได้รับสิ่งมีค่า ฉันจะนำมันไปหาอัลเลาะห์ เพื่อให้มันถูกเก็บรักษาไว้กับพระองค์ตลอดไป.

เรื่องที่สี่

ฮาติม : ฉันได้พิจารณามนุษย์ในโลกนี้. แล้วฉันก็พบว่า แต่ละคนมุ่งแต่จะแสวงหาทรัพย์สิน เกียรติยศ และชื่อเสียง ต่อมาฉันก็พิจารณาพบว่าไม่มีแก่นสารใดๆ อยู่ในสิ่งเหล่านั้น ฉันได้พิจารณาคำดำรัสของอัลเลาะห์ตาอาลาที่ว่า

" إِنَّ أَْكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللهِ أَتْقَاكُمْ " ( الحجرات : 13)

“แท้จริงผู้ที่ประเสริฐที่สุดในหมู่พวกท่าน ณ พระองค์อัลเลาะห์ คือ ผู้ที่มีความยำเกรงที่สุดในหมู่พวกท่าน” (อัลฮุญูรอต 13)

ฉันจึงทำแต่สิ่งที่เป็นความยำเกรง เพื่อฉันจะได้เป็นผู้ที่มีเกียรติ ณ พระองค์อัลเลาะห์.

เรื่องที่ห้า

ฮาติม : ฉันได้พิจารณามนุษย์ในโลกนี้ พวกเขาทิ่มตำกัน สาปแช่งกัน ต้นเหตุทั้งหมดเกิดจากความอิจฉาริษยา ต่อมาฉันได้พิจารณาคำดำรัสของอัลเลาะห์ตาอาลาที่ว่า.

" نَحْنُ قَسَمْنَا بَيْنَهُمْ مَعِيْشَتَهُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا " (الزخرف : 32)

“เราได้แบ่งปัจจัยการดำรงชีพในระหว่างพวกเขาแล้วในการดำเนินชีวิตในโลกนี้” (อัซซุครุฟ 32)

ดังนั้นฉันจึงทิ้งความอิจฉาริษยา และหลีกห่างจากผู้คน และฉันก็รู้ว่า การแบ่งปันนั้นมาจากอัลเลาะห์ตาอาลา และฉันก็ละทิ้งการเป็นศัตรูกับเพื่อนมนุษย์.

เรื่องที่หก

ฮาติม : ฉันได้พิจารณามนุษย์ในโลกนี้ พบว่าพวกเขามีการละเมิดซึ่งกันและกัน บางคนทำร้ายกัน ฉันจึงได้ทบทวนคำดำรัสของอัลเลาะห์ตาอาลาที่ว่า.

" إِنَّ الشَّيْطَانَ لَكُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوْهُ عَدُوًّا " (فاطر 6)

“แท้จริงชัยตอนเป็นศรัตรูของพวกเจ้า ดังนั้นเจ้าจงเอาชัยตอนเป็นศัตรูเถิด” (ฟาติร 6)

ดังนั้นฉันจึงตั้งตัวเป็นศัตรูกับชัยตอนเพียงผู้เดียว และระมัดระวังตัวอย่างเต็มที่ เพราะอัลเลาะห์ได้ทรงยืนยันไว้แล้วว่ามันคือศัตรู ฉันจึงไม่ยอมเป็นศัตรูกับมนุษย์คนใด.

เรื่องที่เจ็ด

ฮาติม : ฉันได้พิจารณามนุษย์ในโลกนี้ ฉันพบว่าแต่ละคนต่างก็ขวนขวายหาสิ่งไร้สาระ ซึ่งทำให้ตนเองตกต่ำ และนำพาตนเองสู่สิ่งต้องห้าม ต่อมาฉันได้พิจารณาคำดำรัสของอัลเลาะห์ตาอาลาที่ว่า.

" وَمَا مِنْ دَابَّةٍ فِي اْلأَرْضِ إِلاَّ عَلَى اللهِ رِزْقُهَا " (هود : 6)

“ ไม่มีสัตว์ตัวใดในหน้าแผ่นดิน นอกจากอัลเลาะห์จะเป็นผู้ค้ำประกันปัจจัยยังชีพของมัน ” (ฮูด 6)

ฉันรู้ว่าฉันก็เป็นสัตว์ ที่อัลเลาะห์ได้ให้หลักประกันว่าจะจัดปัจจัยยังชีวิตให้แก่ฉัน ดังนั้นฉันจึงกระทำแต่สิ่งที่อัลเลาะห์มีสิทธิ์อยู่เหนือฉัน และฉันจะไม่เรียกร้องสิทธิ์ของฉันที่อยู่กับอัลเลาะห์.

เรื่องที่แปด

ฮาติม : ฉันได้พิจารณามนุษย์ในโลกนี้ และพบว่าพวกเขาได้มอบหมายความสำเร็จในการทำงานไว้กับมนุษย์ด้วยกัน คนนี้มอบหมายความสำเร็จในหน้าที่การงานของเขาไว้กับคนงาน มอบหมายการทำธุรกิจของเขาไว้กับผู้จัดการ มอบหมายการผลิตของเขาไว้กับโรงงาน และมอบสุขภาพไว้กับหมอและยาเป็นต้น ซึ่งแต่ละคนต่างก็มอบหมายความสำเร็จไว้กับกันและกัน ดังนั้นฉันจึงได้ทบทวนคำดำรัสของอัลเลาะห์ตาอาลาที่ว่า

" وَمَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللهِ فَهُوَ حَسْبُهُ " ( الطلاق 3)

“ และใครที่มอบหมายความสำเร็จในการงานของเขาไว้กับอัลเลาะห์ พระองค์ก็เพียงพอแล้วสำหรับเขา” (อัตตอลาก 3)

ดังนั้นฉันจึงมอบหมายความสำเร็จในการงานของฉันไว้กับอัลเลาะห์ผู้ทรงยิ่งใหญ่และเกรียงไกร และพระองค์ก็เพียงพอแล้วสำหรับฉัน

ชะกีกได้กล่าวว่า : ฮาติม ! ขออัลเลาะห์ได้โปรดชี้นำท่าน เพราะเมื่อฉันได้พิจารณาในความรู้ในคัมภีร์เตารอห์ อินญีล อัซซะบูร และอัลกุรอาน ฉันได้พบว่าความดีและหลักศาสนาทั้งหมดนั้นจะวนเวียนอยู่ในแปดเรื่องนี้ ดังนั้นผู้ใดใช้มันทั้งแปดเรื่อง ก็เท่ากับเขาได้ใช้คัมภีร์ทั้งสี่เล่มนั้น .

( จากหนังสือเอี๊ยยาอ์อัลอุลูม เล่มหนึ่ง หน้า 92-93)

- คุณประโยชน์ที่ได้รับจากการแสวงหาความรู้ทางธรรม

- การแสวงหาความรู้ทางโลกจะได้รับผลประโยชน์เช่นเดียวกับทางธรรมหรือไม่

- นักปราชญ์มุสลิมที่ได้ทำคุณปะโยชน์ต่อมนุษยชาติในด้านต่างๆ

- ความรู้ในด้านต่างๆที่มีอยู่ในอัลกุรอานและฮะดีษซึ่งถูกค้นพบแล้วและรอการค้นพบ

ในกาลข้างหน้า